Historia

Teatr im. Wandy Siemaszkowej jest jedynym zawodowym teatrem dramatycznym działającym od 70 lat na terenie Rzeszowa i województwa podkarpackiego. Jest instytucją artystyczną o podstawowym znaczeniu dla działalności kulturalnej w województwie. Oferuje mieszkańcom szereg propozycji repertuarowych.

Spełnia ważną rolę w kształtowaniu życia kulturalnego w południowo-wschodniej Polsce: oprócz produkcji spektakli, prowadzi Szajna Galerię, organizuje znaczący konkurs o zasięgu międzynarodowym – Biennale Plakatu Teatralnego oraz jest organizatorem dwóch ogólnopolskich przeglądów teatralnych – Rzeszowskich Spotkań Teatralnych (od 2014 roku w formule Festiwal Nowego Teatru) i Rzeszowskich Spotkań Karnawałowych.

Od wielu lat prowadzi także aktywną działalność edukacyjną. W 2013 r. Teatr zrealizował projekt pt. „Teatr e-misyjny”, współfinansowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Przedsięwzięcie, w swym założeniu, miało pomóc, niwelując naturalne poczucie niekompetencji,
w zbliżeniu młodych widzów do teatru, bez odzierania go z tajemnicy właściwej sztuce.

Uczestnictwo w projekcie stało się dobrym pretekstem dla młodzieży do samodzielnej refleksji na temat teatru oglądanego „od kulis”. Dla nauczycieli zaś – przeżytą wspólnie z wychowankami przygodą.

Siedziba Teatru im. Wandy Siemaszkowej składa się z dwóch budynków. Duża Scena mieści się w byłym lokum Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, a Mała w dawnej willi rodziny Holzów.
Siedziba Towarzystwa Gimnastycznego powstała w latach 1890-1900. Budowa była możliwa dzięki składkom członkowskim Towarzystwa oraz mieszkańców miasta Rzeszowa. W budynku odbywały się nie tylko ćwiczenia gimnastyczne, ale także gościnne występy teatru lwowskiego i krakowskiego. Miejsce było swoistym centrum kultury, w którym organizowano koncerty i zabawy dla Rzeszowian oraz wystawiano przedstawienia teatrów amatorskich. Funkcjonował tutaj także stały zespół muzyczny Meluzyna. Ośrodek kulturalny działał do wybuchu II Wojny Światowej.
Jeszcze w 1935 roku budynek Towarzystwa został powiększony. Wydłużono scenę i dobudowano balkon. Zlikwidowano również istniejące ówcześnie loże. Końcem pierwszego budynku jest dzisiejsza portiernia. Natomiast część, w której ulokowane są garderoby, stolarnia, malarnia i zaplecze sceny, jest segmentem dobudowanym.
W czasie działań wojennych zorganizowano tutaj lecznicę dla rannych żołnierzy, głównie niemieckich. Co ciekawe, tuż obok, bo w obecnym budynku Biblioteki Wojewódzkiej mieścił się sztab niemiecki, czyli coś w rodzaju dzisiejszego pośrednictwa pracy.
Po wyzwoleniu Rzeszowa 2 sierpnia 1944 roku, kiedy to żołnierze niemieccy opuścili miasto z powodu zbliżającej się Armii Czerwonej, Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” próbowało się ponownie zorganizować. Jednak nie na długo. W październiku władze miasta utworzyły Teatr Narodowy, a Towarzystwo Gimnastyczne zostało w sposób urzędowy rozwiązane.
Z kolei inna historia wiąże się z domem rodziny Holzów, gdzie obecnie mieści się Mała Scena im. Z. Kozienia, sekretariat i administracja. Budynek powstał w 1888 roku i pierwotnie był parterową willą. Właściciel-folksdojcz podczas II Wojny Światowej współpracował z Niemcami. W chwili wyzwolenia Rzeszowa wyjechał z Polski i do 1945 roku nie upomniał się o pozostawioną posiadłość, wobec czego miasto skomunalizowało obiekt.
W 1948 roku na strychu (tam, gdzie obecnie znajduje się Mała Scena) dobudowano salę obrad dla Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.
Te dwa osobne budynki połączono ze sobą dopiero w 1957 roku. Dobudowano specjalną przewiązkę, a przy okazji na samej górze powstały również pokoje gościnne i biura księgowości. Pod koniec lat 80. powstało dodatkowe przejście dla personelu, które wyeliminowało konieczność przechodzenia do drugiego budynku przez podwórze lub przez Małą Scenę.

Historia Teatru Narodowego w Rzeszowie sięga pierwszej połowy XX wieku. Resort Kultury i Sztuki PKWN zarządził utworzenie Teatru 7 października 1944 roku.

Od 1997 r. w Teatrze im. Wandy Siemaszkowej mieści się Szajna Galeria – jedyna w Polsce i na świecie stała ekspozycja prac prof. Józefa Szajny, jednego z najważniejszych artystów XX wieku.

Teatr im. Wandy Siemaszkowej, jako instytucja otwarta na potrzeby swoich Gości, jest wyposażony w urządzenia dla widzów słabosłyszących.